Η κρυψορχία αποτελεί την πιο συχνή συγγενή πάθηση του γεννητικού συστήματος στα αγόρια και ορίζεται ως η αδυναμία ψηλάφησης του όρχεως μέσα στο όσχεο.
Οι όρχεις σχηματίζονται μέσα στην κοιλιά του εμβρύου περίπου την 6η – 7η εβδομάδα και αρχίζουν να μεταναστεύουν προς το όσχεο μετά την 28η εβδομάδα. Οι παράγοντες που επηρεάζουν αυτήν την κάθοδο είναι πολλαπλοί και η μη αρμονική συνεργασία μεταξύ τους μπορεί να ανακόψει την κάθοδο του όρχεως σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής με αποτέλεσμα την κρυψορχία.
Υπολογίζεται ότι το 3-4% των τελειόμηνων αγοριών έχουν κρυψορχία, ποσοστό που μειώνεται περίπου στο 1% μετά την ηλικία των 6 με 12 μηνών.
Προδιαθεσικοί παράγοντες για εμφάνιση κρυψορχίας θεωρούνται η προωρότητα, το χαμηλό βάρος γέννησης και η λήψη ορμονικών σκευασμάτων από τη μητέρα στην αρχή της κύησης. Επίσης, η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της κρυψορχίας (περίπου 20% των παιδιών με κρυψορχία έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό).
Στο 80% των περιπτώσεων κρυψορχίας ο όρχις είναι ψηλαφητός σε κάποιο σημείο της φυσιολογικής διαδρομής του, συνήθως κάπου μέσα στον βουβωνικό σωλήνα.
Σε σπάνιες περιπτώσεις (<5%) ο όρχις ενδέχεται να ψηλαφείται σε θέσεις εκτός της φυσιολογικής πορείας καθόδου, οπότε μιλάμε για εκτοπία του όρχεως. Στο υπόλοιπο των περιπτώσεων δεν είναι δυνατή η ψηλάφηση του όρχεως. Στις περιπτώσεις αυτές ο όρχις βρίσκεται είτε ενδοκοιλιακά ή σπανιότερα απουσιάζει εντελώς (αγενεσία). Το υπερηχογράφημα δείχνει την ύπαρξη και την ακριβή θέση του όρχεως.
Τα παιδιά με κρυψορχία παρακολουθούνται μέχρι την ηλικία των 6-12 μηνών. Εάν μέχρι αυτήν την ηλικία ο όρχις δεν έχει «κατέβει» στη θέση του, τότε χρήζει χειρουργικής αποκατάστασης. Σε περίπτωση αμφοτερόπλευρης κρυψορχίας με ψηλαφητούς όρχεις, τότε η αποκατάσταση θα πρέπει να γίνει με δύο ξεχωριστές επεμβάσεις, οι οποίες θα πρέπει να απέχουν χρονικά 1-2 μήνες μεταξύ τους.
Το χειρουργείο αποκατάστασης της κρυψορχίας γίνεται με μια μικρή βουβωνική τομή, όπου, αφού βρεθεί ο όρχις με τα στοιχεία του (αγγεία, σπερματικός τόνος), πρέπει να δοθεί το απαιτούμενο μήκος, για να κατέβουν έως το όσχεο. Στη συνέχεια, με μια δεύτερη τομή στο όσχεο, ο όρχις καθηλώνεται μέσα σε αυτό. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο όρχις βρίσκεται πολύ ψηλά, ίσως απαιτηθεί η αποκατάσταση να γίνει σε δύο στάδια, με δύο διαφορετικές χειρουργικές επεμβάσεις.
Μετεγχειρητικά συνιστάται αποφυγή της έντονης δραστηριότητας για τις πρώτες δύο εβδομάδες. Οι επιπλοκές της επέμβασης περιλαμβάνουν κυρίως την υποτροπή και την ατροφία του όρχεως.
Μια ιδιαίτερη κατηγορία, η οποία, όμως, αποτελεί και την πλειοψηφία των περιστατικών «κρυψορχίας», είναι οι περιπτώσεις όπου οι γονείς αναφέρουν ότι ο όρχις του παιδιού άλλοτε βρίσκεται μέσα στο όσχεο και άλλοτε ανεβαίνει ψηλά (ανασπώμενος/ανελκόμενος όρχις). Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο παιδοχειρουργός θα κρίνει εάν συνυπάρχουν άλλες καταστάσεις που εμποδίζουν την κάθοδο του όρχεως (βουβωνοκήλη) και κατά πόσον το παιδί θα πρέπει να χειρουργηθεί ή μπορεί απλά να παρακολουθηθεί.